خبرگزاری کردپرس _از کرمانشاه که به سمت روانسر مي‌روي، ورودي شهر روانسر نوشته‌اند به دروازه اورامانات خوش آمديد. اورامان يا هورامان منطقهاي وسيع و کوهستاني‌ست که محوطه‌اي مشترک را بين استان هاي کرمانشاه و کردستان و منطقهاي از اقليم کردستان عراق تا شهر حلبچه را شامل مي‌شود. گويشوران اين منطقه هورامي هستند و ويژگي عمومي ساکنان‌اش سخت‌کوشي است که اگر اين سخت کوشي نبود نمي‌توانستند هزاران سال با طبيعت خشن و سخت اين منطقه سازگاري پيدا کنند.
هورامي‌ها علاوه بر تاثيري‌گذاري بر طبيعت از آن اقليم متاثر شده‌اند و سبک و سياق زندگي‌کردن و پوشش و حتي خانه‌سازي‌هاي‌شان در تعاملي نزديک با طبيعت اطراف‌شان قرار دارد. در موتورهاي جستجوگر وقتي مي‌خواهي از هورامان اطلاعاتي کسب کني عکس‌هايي از رنگ و دنگ و زندگي را مي‌تواني مشاهده کني، نواهايي مانند سياچمانه را گوش کني و متوني از بزرگي هورامان و قدمت و تاريخچه‌اش را بخواني. درباره‌اش آمده است: پيشينه سکونت در اين منطقه به پيش از تاريخ برمي‌گردد که کشف قباله‌هاي اورامان وجود حاکميت آشوريان، مادها، هخامنشيان و يونانيان را تاييد کرده‌است. کهن‌ترين آثار سکونت انسان در بررسي‌ها و کاوش‌هاي باستان‌شناسي در اطراف روستاي هجيج يافت شده و مربوط به دوران پارينه‌سنگي است که طبق گزارش باستان‌شناسان بيش از 40 هزار سال تا حدود 12هزار سال قدمت دارند. معماري پلکاني اورامان تخت و خانه‌هاي ديدني آن، روستا را به‌شکل هرم‌گونه درآورده است که در راس اين هرم قلعه‌اي باستاني قرار دارد.
اورامانات منطقهاي فرهنگي در غرب کشور بين دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده که داراي کوه‌ها و رودهاي خروشان است. وجود اين عوامل طبيعي دره‌هايي را شکل داده که ساکنان اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبيعت زندگي کرده و اين تعامل را مي‌توان در باغ‌هاي پلکاني، معماري پلکاني زندگي هوار‌نشيني (کوچ‌گاه‌هاي موقت)، جشن‌ها و آيين‌هاي اصيل، صنايع‌دستي منحصر به‌فرد منطقه و... مشاهده کرد. اين محدوده شامل بيش از 700 روستا، شهر و شهرستان از جمله سروآباد، سنندج و کامياران در استان کردستان و شهرستان‌هاي روانسر، پاوه، جوانرود و ثلاث‌باباجاني در استان کرمانشاه است.
اورامانات بيست و ششمين اثر جهاني از ايران است که در فهرست ميراث جهاني يونسکو ثبت شده است. پيش از اين «منظر فرهنگي بم» و «منظر فرهنگي ميمند» در اين فهرست جاي‌داده شده بودند. به اين بخش که مي‌رسي بايد کمي تامل کني پهنه‌اي وسيع که به‌عنوان يک ميراث جهاني ثبت شده و اين ظرفيت و فرصتي است که نمي‌توان به‌سادگي از کنارش گذشت. همان‌گونه که به‌سادگي ثبت جهاني نشده است! با پايان کرونا و بازگشت جهان به حالت قبل سيل تشنگان آثار تاريخي و گردشگري به نقاط مختلف دنيا سرازير مي‌شود و حتما مکان‌هاي تازه ثبت شده هم براي هموطنان‌مان و هم براي خارجي‌ها جذاب است و با ورود توريست شاهد رونق اقتصادي خواهيم بود. اين رونق اقتصادي حتما ايجاد ظرفيت‌هاي جديد مانند مراکز خريد، هتل‌ها و ساختمان‌هاي آن‌چناني را مي‌طلبد که به شدت فرم تاريخي- طبيعي و فرهنگي منطقه را به‌خطر خواهد انداخت آيا نظارت‌هاي کافي صورت مي‌گيرد تا منطقهاي به اين وسعت از فرم ثبت شده خود خارج نشود؟ اين شايد اولين و مهم‌ترين چالش پيش روي مناطق ثبت شده توسط يونسکو است و اين نهاد جهاني با وسواس ويژه‌اي اين امر را رصد مي‌کند که همين باعث شده تعدادي از اين آثار پس از مدتي از ليست يونسکو خارج شوند.
در هفته گذشته با همت اداره کل ميراث فرهنگي و گردشگري استان سفري دو روزه به هورامانات داشتيم تا ميهمان مردم هورامان تخت در جشن ثبت جهاني اورامانات باشيم. دغدغه‌اي که هميشه با خودم داشتم در طول مسير برايم مشهود بود در پاوه به‌صورتي کاملا محسوس ساخت و سازهاي در حال انجام است که حتما چشم‌انداز اين شهر را تحت تاثير قرار مي‌دهد. رستوران‌هاي بين راهي که بدون رعايت جلوه بصري هماهنگ با محيط ساخته شده‌اند. خانه‌هايي با سقف‌هاي شيرواني و با نماهاي رومي و مرمر که در تضادي عجيب با بافت سنتي منطقه قرار داشت و وقتي از مردم محلي سوال مي‌کردي از تازه‌سازبودن اين ملک‌ها مي‌گفتند و به رشد فزاينده‌ي اين سبک معماري ارزان‌قيمت و زيان‌بار براي هويت سازهاي و بصري اورامان اشاره مي‌کردند.
در کنار اين ساخت و سازهاي مسکوني محدود که بافت پلکاني را تحت شعاع قرار مي‌دهد. سازه‌هاي چند طبقه بتني که معمولا صاحبان‌شان بومي منطقه نيستند و براي به‌دست‌آوردن سود بيشتر با توجه به ارزش افزوده املاک در اين پهنه جغرافيايي به واسطه ثبت جهاني اقدام به ساخت‌و‌ساز کرده‌اند، وجود دارند. البته اين تنها چالش پيش روي اورامات ثبت جهاني شده نيست. ولي براي شروع چالش‌هاي بزرگي هستند که مديريت و کنترل‌شان بعيد است از دست ميراث فرهنگي دو استان کرمانشاه و کردستان برآيد.
منطقه ثبت جهاني اورامانات يک مساله‌ي ملي است و يک موضوع ملي حتما نيازمند توجه ملي است. اين توجه از سرفصل بودجه‌اي مستقل از محل بودجه کشوري تا دخالت‌دادن چندين وزارت‌خانه مانند راه و شهرسازي، کشاورزي، نيرو و ميراث در کارگروهي منسجم براي حفظ و حراست و ارتقاع اورامانات به‌عنوان يک سرمايه ملي را شامل شود. هورامان گنجي است که هنوز کشف نشده است! و کاوش‌ها براي استفاده از اين گنج بايد علمي باشد نکند هنوز چيزي استخراج نکرده باشيم و اين فرصت از دست برود.
سرپرست اداره کل ميراث فرهنگي و صنايع دستي و گردشگري استان کرمانشاه در حاشيه جشن ثبت جهاني اورامانات به ميزباني استان کردستان و شهر هورامان تخت در جمع خبرنگاران و نمايندگان تشکل‌هاي مردم‌نهاد گفت: همه مي‌دانيم که منظر فرهنگي اورامانات را مردم ثبت کردند و ما براي ادامه حيات صحيح اين ثبت جهاني و در مسير درست قرار گرفتن باز هم به مردم احتياج داريم که شرط تحقق اين اتفاق آموزش است که اين آموزش در تمام حوزه‌ها بايد انجام شود.
جبار گوهري با اشاره به نقش تشکل‌هاي مردم نهاد در امر آموزش گفت: تشکل‌ها از بدنه مردم هستند و همين موضوع امر آموزش و ميزان نفود‌پذيري آن را در سطح جامعه هدف بالاتر مي‌برد. اين تشکل‌ها مي‌توانند به‌صورت موضوعي به مسائل ورود کنند و ما هم بايد سوبسيد‌هايي را براي‌شان در نظر بگيريم. سردرگمي‌هايي وجود دارد که اين محصول عدم آموزش مردم و حتي مسوولان است.
سرپرست اداره کل ميراث استان کرمانشاه ادامه داد: ما بايد به‌دنبال هم‌افزايي باشيم و معتقد هستيم بحث اورامانات يک بحث منطقهاي نيست بلکه يک بحث ملي و جهاني است که بايد از تمام ظرفيت‌هاي يک ثبت جهاني به درستي استفاده شود. براي اين امر مهم بايد با دانشگاه‌هاي معتبر جهان تعامل کنيم. بايد توجه داشت که پروژه اورامانات يک مگاپروژه است و اين به‌معني داشتن يک رديف بودجه ملي است.
گوهري اضافه کرد: يک واقعيت پيش روي اين منطقه وجود دارد و آن هم با توجه به ثبت جهاني‌شدن مورد اقبال عمومي واقع شدن است و اين اقبال عمومي حتما بحث‌هاي توسعه‌اي را به همراه خواهد داشت که جري‌ترين اتفاق تهديد منظر طبيعي اورامانات خواهد بود. ما دانش برخورد با اين قضيه را نداريم و لازمه اين موضوع اين است که حتما يک مشاور بين‌المللي در کنار خودمان داشته باشيم و براي داشتن يک مشاور معتبر رايزني‌هاي صورت گرفته است تا اين امکان فراهم شود که هر اقدامي در عرصه و حريم اين منطقه با نظر مشاور انجام بگيرد تا منظر طبيعي اورامانات آسيب نبيند. با همکاري دو استان کردستان و کرمانشاه يک پيوست اقتصادي براي توسعه گردشگري در حال آماده شدن است که با کمترين آسيب بهترين بهره‌وري را براي منطقه به همراه خواهد داشت.
نظر شما