در سده حاضر، نظام برنامه ریزی هم به لحاظ جهت و هم الزامات اجرایی دچار دگرگونی هایی در سطوح تئوری و تجربی شده است. یکی از این دگرگونی ها بازگشت و توجه به اجتماعات محلی است که قرار است خود به هدف و ابزار توسعه بدل گردند.

در نوشتار حاضر سعی بر این است ضمن تبیین نقش و جایگاه اجتماعات محلی در مدیریت مسئله کرونا، استراتژی هایی نیز بر اساس رویکرد دارایی و نیازهای این جوامع برای کاهش مخاطرات و مدیریت مسئله ارائه گردد.

بخش اول – نگاه جامعه محور به مسئله کرونا

مدیریت بحران ناشی از کرونا، از منظر توجه و بکار گرفتن ظرفیت های اجتماعات محلی امکانپذیر است.

اجتماعات محلی بهتر از هر فرد و نهادی قادر به شناسایی و معرفی ظرفیت های خود در این شرایط و تعیین اولویت ها و نیازهای واقعی خود هستند.

رجوع به جوامع محلی ما را از خطای نظام برنامه ریزی از بالا به پایین برحذر میدارد، باعث بهره وری بیشتر منابع مادی و سرمایه انسانی ای میشود که در این مقطع زمانی در اختیار داریم.

فعالیت هایی که در سطوح خرد و کلان به منظور مدیریت کرونا انجام میگیرد، قابل انتظار است که از یکسو منجر به کاهش شرایط آسیب پذیر و از سوی دیگر شناسایی ریشه های این آسیب پذیری گردد، اجتماعات محلی با درک عمیق از وضعیت فعلی، روایت گر خوبی از فهم مسئله هستند .

نگاه جامعه محور به مدیریت کرونا و کاهش مخاطرات آن، باعث بسیج بهتر ظرفیت های جامعه از جمله نیروهای جوان، معتمدین و نخبگان گرفته تا ساماندهی کمک ها و شناسایی گروههای فرودست و بینوا میشود.

در شرایط فعلی جامعه هم بازیگر اصلی و هم ذینفع اصلی است، لذا امری بدیهی است که سیاست های جامعه محور را در کنار دیگر سیاست ها به دستورالعمل های عملیاتی تبدیل نماییم .

مردم را در کل فرآیند مدیریت جامعه محور مشارکت دهیم، از تجزیه و تحلیل موقعیت ها و برنامه ریزی ها گرفته تا اجرای آن ( نه فقط کمک کننده صرف).

سازمان های مردمی و جامعه مدنی را در ارتباط و پیوند با سازمان های ملی و احیانا بین المللی قرار دهیم تا ضمن کاهش هزینه ها و جلوگیری از موازی کاری، درک پیچیدگی های ابعاد مسئله را بر ما آسان تر نماید.

چارچوب ها را نبندیم، پویایی سیستم و جامعه را در مدیریت مسئله بپذیریم و تجربه ها را بطور مداوم در برنامه ریزی ها بکار گیریم .

بخش دوم – استراتژی های جامعه محور در مدیریت مسئله کرونا

تقویت معیشت مردم جهت تاب آوری اجتماعی با هدف دسترسی به کالاهای اساسی و اجرای دستورالعمل های دولت و نهادهای متولی ( قرنطینه ، طرح فاصله گیری اجتماعی و …).

ارائه راهبردها و پیش بینی های دقیق و علمی به منظور پایداری و احیای سیستم های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از این شوک.

تقویت، حمایت و پشتیبانی از ساختارهای اجتماعی جامعه بعنوان ابزاری در راستای خدمات رسانی بیشتر و بهتر به مردم در شرایط اضطرار کنونی ( یکی از موانع اصلی توسعه در جامعه ما طرد و به حاشیه راندن این ساختارهای برآمده از متن جامعه است).

ارائه آموزش ها و برگزاری دوره ها و برنامه های منظم و سیستماتیک از طریق رسانه های محلی اعم از صدا و سیمای استانی و کانال های پرمخاطب محلی به منظور تامین نیارمندی های آموزشی، تهیه و تولید اقلام مورد نیاز در شرایط کنونی و پر نمودن خلا اوقات کامل فراغت مردم.

تغییر سیاست کارگزاران توسعه از محرومیت زدایی مدیریت فقر به سمت مدیریت آسیب پذیری ، اگر چه این امر در ابتدا ممکن است نابرابری های محلی افزایش دهد، اما در دراز مدت منجر به کاهش آن میگردد.

نیروهای فعال محلی و رهبران کاریزماتیک جامعه را ارج نهیم، چرا که افزایش آگاهی های محلی جهت مقابله با این بحران و استفاده بهتر از منابع خارجی توسط آنان اتفاق خواهد افتاد.

تاکید بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در سطح محلی، این امر علاوه بر کاهش بار اضافی بر دوش شبکه های بهداشت و درمان مراکز، حساس شدن جامعه محلی در کوتاه مدت و تقویت زیر ساخت های بهداشتی و درمانی را در بلند مدت به همراه خواهد داشت

انجام اقدامات تبلیغاتی در رسانه ها و سایت های محلی که میتواند به تقویت روحیه همبستگی، تعلق اجتماعی و جلوگیری از بروز شایعات کمک نماید.

*هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان