خبرگزاری کردپرس _ در تعریف توسعه آمده است:« رشد تدریجی در جهت پیشرفته‌ترشدن، قدرتمندتر شدن و بزرگ‌شدن توسعه نام دارد.» توسعه در بسیاری از موارد حتی عادات و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر می‌گیرد. توسعه را به‌معنای کاهش فقر، بیکاری، نابرابری، صنعتی‌شدن بیشتر، ارتباطات بهتر، ایجاد نظام اجتماعی مبتنی بر عدالت و افزایش مشارکت مردم در امور سیاسی جاری تعریف می‌کنند. حتی بخشی از این تعریف به تغییر در نگرش مردم‌ بازمی‌گردد. یعنی مکانی راه توسعه را در پیش می‌گیرد که مردمان‌اش هم‌ تفکراتی توسعه‌گرایانه داشته باشند.

شهر و استان کرمانشاه با داشتن پتانسیل‌های بالا جهت توسعه از نظر منابع، موقعیت جغرافیایی، اقلیمی، تنوع قومی و دلایلی از این دست می‌تواند این مسیر را سریع‌تر و سهل‌الوصول‌تر از دیگر محدوده‌های سرزمینی در کشور طی کند. اما به‌دلایلی نه اینکه این مسیر را در پیش نگرفته بلکه راه را هم گم کرده است. ‌

قصد دارم درخصوص راه گم شده توسعه شهر کرمانشاه و امکاناتی که در اختیار شهر هست و از آن استفاده نشده و حتی این امکانات و فرصت‌ها با مدیریت غیر علمی‌ تخریب هم شده است، صحبت کنم. کرمانشاه شهری که سبقه تاریخی دارد که همین سبقه تاریخی امکانی برای توسعه آن ایجاد کرده است. منابعی که این قدمت در اختیار شهر قرار داده است ابنیه‌ها و بافت تاریخی و سنتی، مرکزیت شهری در بین شهرها و استان‌های همجوار است. آیا توانسته‌ایم از ابنیه‌های تاریخی و بافت سنتی شهر در جهت توسعه بهره ببریم؟ جواب روشن است؛ خیر! با اجرای طرح تعریض در خیابان سپه، خیابان سیروس، خیابان جوانشیر و خیابان جلیلی بافت سنتی بازار و شهر دچار خسران شدیدی شد.

بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان چند تکه شد و از دل آن بازار، چند بازار کوچک توپخانه، تاریکه‌بازار، بازار اسلامی‌ (یهودی‌ها) و بازار آهنگرها و وزیری به وجود آمد. با این وجود هیچ همتی برای حفظ محلات سنتی و قدیمی کرمانشاه نظیر جوانشیر و برزه‌دماغ و چنایی و... نشد و در دل این بافت‌ها طرح تعریض کوچه‌ها در ساخت و سازهای جدید لحاظ شد و تقریبا بافت سنتی شهر جز چند خانه و تکیه از بین رفت. ‌ این درحالی است که بافت‌های تاریخی در شهرهای توسعه‌یافته به‌عنوان یک میراث حفظ شده است و همین مقوله بهره‌وری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری را در جهت توسعه شهرها ایجاد کرده است.

کرمانشاه سه رودخانه شهری‌ دارد که از دل شهر عبور می‌کند. آبشوران، قره‌سو و چم بشیر که هر کدام از آنها با مدیریت صحیح و نگاه توسعه‌گرایانه می‌توانست دلیلی برای پیشرفت شهر باشد. آبشوران مدت‌هاست که با پوشانده‌شدن و ایجاد معبر بر روی آن تبدیل به یک کانال فاضلاب شده است. سرنوشت قره‌سو هم بهتر از آبشوران نیست و نتوانسته‌ایم بهره‌ای از آن ببریم جز محلی برای دفع روان‌آب‌ها و در بالادست هم فاضلاب‌های روستایی! چم‌بشیر که مسیر کمتری ‌نسبت به آبشوران و قره‌سو دارد از تاق‌بستان سرچشمه می‌گیرد و به قره‌سو می‌ریزد و با وجود اینکه در یک محوطه تاریخی و توریستی است یله رها شده و تنها همت شهر برای چم‌بشیر کشیدن فنس اطراف آن است تا کسی داخل‌اش سقوط نکند!

مرکزیت سنتی غرب کشور بودن خودش به اندازه‌ای مهم است که اگر از آن بهره برده می‌شد ما امروز شاهد توسعه‌ی شهر بودیم. این مرکزیت بازارهای خرید و فروش، خدمات پزشکی و تفریحی را شامل می‌شود که تنها در بخش پزشکی آن هم نه آن ظرفیت واقعی بلکه به‌صورت محدود، دیگر از این مرکزیت بهره نبرده‌ایم و رفته‌رفته ایجاد زیرساخت‌های توسعه‌محور در استان‌های‌ همجوار، این مرکزیت هم رنگ باخته است! کرمانشاه علاوه بر این موارد در دل خود آثار تاریخی قابل توجه‌ای‌ مانند تکایا و خانه‌های تاریخی و ‌مجموعه باستانی تاق‌بستان را جای داده است که آن‌گونه که باید و شاید نه شناسانده شده و نه دلیلی برای توسعه شهر شده‌اند!

اما یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی کرمانشاه در مسیر توسعه، نداشتن تفکر توسعه‌محور بین مردم و مسوولین است. این تفکر باعث می‌شود مردم در گزینش‌های خود افراد توانمند را انتخاب کنند، بر رفتار و کردار نمایندگان‌شان و مسوولان در نهادهای مختلف نظارت داشته باشند. سرانه مطالعه و به‌روز بودن مردم بالا می‌رود. همتی جمعی برای تغییر ‌و وحدت‌ فکری برای توسعه و پیشرفت به وجود می‌آید. اما در واقع این چنین نیست. هنوز تفکر قومیت‌گرایانه و واپس رانده شده تقدم منافع شخصی بر منافع جمعی در شهر و مردمان شهر نفوذ دارد. صنعت حق خود برای توسعه و کمک به ترقی شهر را نمی‌دهد. ویژه‌خواری‌ها وجود دارد و نفوذ متنفذینی که منافع گروه کوچک خود را بر منافع شهر ترجیح می‌دهند به قوت خود باقی است. این‌ها در اثر عدم تفکر توسعه‌گرایانه و تغییر در بینش‌های مردم در جهت پیشرفت به‌وجود آمده است.

جایی به پیشرفت و رفاه در تمام جهات می‌رسد که مردمانش آماده‌ی تغییر و رفاه جمعی باشند. کرمانشاه ‌با توجه به تمام پتانسیل‌ها که در این نوشتار تنها به چند مورد از آن اشاره شد هنوز آمادگی توسعه و یافتن مسیر صحیح پیشرفت را ندارد. اگرچه تلخ است و شاید به مذاق برخی خوش نیاید اما کرمانشاه راه توسعه را گم کرده است. توسعه باید ابتدا در ذهن مردم ایجاد شود یک همگرایی جمعی و یک احساس» ما «شدن قدم اول برای بهره‌بردن از داشته‌ها جهت حرکت به‌سوی توسعه است.

منبع: نقدحال