به گزارش خبرنگار کردپرس؛ کشور عراق با 9 میلیارد و 200 میلیون دلار پس از چین، دومین مقصد بزرگ تجاری کشور در سال ۱۴۰۲ بوده است. استان های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام دارای 10 مرز رسمی و بازارچه فعال در همسایگی با عراق هستند و بیش از 90 درصد صادرات زمینی ایران با اقلیم کردستان و بخش عربی عراق از طریق این مرزها انجام می شود.

«مهران» همچنان در صدر

بر اساس آمار اعلام شده گمرک مهران برای سومین سال پیاپی در جایگاه نخست صادرات به عراق ایستاد. مهران در چند سال اخیر توانسته به تدریج فاصله خود را با دیگر رقبا از جمله پرویزخان زیاد کند.

مهران در سال 99 به دلیل بحران کرونا و شرایط دشوار صادرات کالا در مرزهای همجوار با بخش عربی، حدود 525 میلیون دلار صادرات داشت و بعد از پرویزخان، باشماق و تمرچین در رتبه چهارم بود ولی در سال 1400، با صدور یک میلیارد و 161 میلیون دلار کالا به کشور عراق، به یکباره رشدی 121 درصدی را تجربه کرد و بالاتر از تمامی مرزهای مشترک ایران با عراق ایستاد.

در سال ۱۴۰۱ حجم صادرات از گمرک مهران به یک میلیارد و ۶۰۹ میلیون دلار رسید و با فاصله بسیار زیادی در رتبه اول قرار گرفت. این گمرک مهم در غرب کشور در سال 1402 هم با صدور یک میلیارد و ۸۱۱ میلیون دلار کالا دوباره در صدر ایستاد. این میزان از صادرات کالا نسبت به مشابه سال 1401 از لحاظ ارزشی ۱۳ درصد رشد داشته است.

طلسم «پرویزخان» شکست

پرویزخان بعد از پشت سر گذاشتن یک روند کاهشی دو ساله، در سال 1402 دوباره یک روند افزایشی را تجربه کرد. این گمرک در سال 99 با صدور یک میلیارد و 685 میلیون دلار به عراق صادرات، در رتبه اول قرار داشت ولی مبادلات این مرز در سال 1400 با  یک کاهش 39 درصدی روبرو شد و به سطح یک میلیارد و 22 میلیون دلار رسید و در رتبه دوم جدول ایستاد و جایگاه خود را به مهران واگذار کرد.

گمرک پرویزخان در سال 1401 با صدور 971 میلیون و 533 هزار دلار کالا باز هم در مقایسه با سال گذشته، یک کاهش 5 درصدی را تجربه کرد.

اما در سال 1402  وضعیت این مرز رو به بهبود رفت و با صادرات یک میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار کالا به عراق، یک رشد ۲۷ درصدی را تجربه کرد ولی با اینحال هنوز یک فاصله تقریبا 600 میلیون دلاری با مرز مهران دارد.

همچنین پرویزخان در سال 1402 در جایگاه نخست گمرکات زمینی کشور در زمینه ترانزیت خارجی کالا قرار گرفت که نشان از رونق روزافزون این مرز دارد.

«خسروی» بر مدار رکوردشکنی

آمار صادراتی در گمرک خسروی برای سومین سال پیاپی همچنان یک روند افزایشی را نشان می دهد. این گمرک در سال 1402 با صدور ۹۳۳ میلیون دلار کالا، شاهد رشد ۱۸ درصدی بوده و در جایگاه سوم گمرکات هم مرز با عراق ایستاده است.

 این مرز قدیمی در سال 99 به دلیل مشکلات بحران کرونا و سختگیری های بخش عربی عراق، تنها 113 میلیون دلار صادرات داشت. اما در سال 1400 حجم صادرات در خسروی به 687 میلیون دلار رسید و با یک افزایش 507 درصدی، در رتبه چهارم قرار گرفت. در سال 1401 از این مرز 794 میلیون دلار کالا به کشور عراق صادر شد که در مقایسه با سال 1400 به میزان 16 درصد افزایش داشت.

جهش 66 درصدی «سومار» در حوزه صادرات

در سال گذشته از گمرک سومار، ۸۱۵ میلیون دلار کالا به کشور عراق صادر شد که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ یک رشد ۶۶ درصدی داشته است که بالاترین میزان رشد در میان تمامی مرزهای همجوار با عراق بوده است.

مرز سومار در سال 99 تنها 93 میلیارد دلار صادرات داشت. ولی در سال 1400 با 466 درصد رشد به 530 میلیون دلار رسید.

حجم صادرات سومار در سال 1401 به 491 میلیون دلار رسید و شاهد یک کاهش 7 درصدی در عمکلرد صادراتی خود بود.

یک سال خوب برای « تمرچین»

گمرک «تمرچین» در پیرانشهر آذربایجان غربی در سال 1402 با صادرات ۷۹۴ میلیون دلار کالا برای دومین سال پیاپی روند افزایشی خود را حفظ کرد.

ارزش کالاهای صادر شده از این مرز در سال گذشته در مقایسه با سال 1401 از یک رشد  ۱۵ درصدی برخوردار بود و در جایگاه پنجم قرار گرفت.

البته تمرچین یک پایانه مهم مسافری هم هست و طی یک سال گذشته در مجموع ۸۹۱ هزار و ۷۶۵ مسافر ایرانی و خارجی از پایانه مرزی تمرچین تردد کرده‌ اند که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته یک رشد ۳۲ درصدی دارد.

«باشماق» درجا زد

روند صادرات در گمرک باشماق نسبت به سال قبل تقریبا ثابت بوده است. ارزش کالاهای صادراتی از این مرز در سال گذشته حدود 709 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال 1401 با 706 میلیون دلار صادرات، تقریبا روند ثابتی را داشته است.

 باشماق در سال 99 با یک میلیارد و 235 میلیون دلار صادرات در رتبه دوم مرزهای صادراتی به عراق قرار داشت. ولی این مرز در سال 1400 با 825 میلیون دلار صادرات، یک کاهش 33 درصدی را تجربه کرد و در رتبه سوم جدول قرار گرفت. حجم صادرات باشماق در سال 1401 هم یک کاهش 14 درصدی را در مقایسه با سال 1400 داشت.

البته باشماق در کنار پرویزخان جزو مهمترین گمرکات ترانزیتی کشور در سال 1402 بوده و همچنان دارای یک موقعیت بسیار ممتاز تجاری است.

ترانزیت خارجی از مسیر ایران در سال ۱۴۰۲ با ۳۶.۵۲ درصد افزایش به رقم ۱۷ میلیون و ۷۹۰ هزار تن رسید.

همچنین در سال گذشته در مجموع یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از این مرز تردد داشتند که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ۴۲ درصد رشد داشته است.

عملکرد صادراتی بقیه مرزها در سال 1401

بازارچه شیخ صله در سال 1401 به میزان 370 میلیون دلار صادرات داشت که در مقایسه با سال 1400 شاهد یک کاهش 9 درصدی بود. ولی این گمرک در سال 1402 با صدور ۳۷۱ میلیون دلار کالا روند کاهشی خود را متوقف کرد.

بازارچه کیله سردشت در سال 1402 یکی از موفق ترین مرزها به لحاظ رشد صادراتی بوده است. این مرز سال گذشته با صدور 228 میلیون دلار کالا در مقایسه با سال 1401 از یک رشد 52 درصدی برخوردار بوده است.

 در سال 1402 از گمرک سیرانبند بانه نزدیک به 90 میلیون دلار کالا صادر شده است که در مقایسه با سال 1401 از 19 درصد کاهش برخوردار است. آمار سیرانبند در سال 1401 هم کاهشی بود و با 111  میلیون دلار صادرات در مقایسه با سال 1400 شاهد یک کاهش 11 درصدی بود.

گمرک شوشمی پس از پشت سر گذاشتن یک روند کاهشی چند ساله، در سال 1402 با  ۴۷ میلیون دلار صادرات، یک رشد 2 درصدی را در مقایسه با سال ۱۴۰۱ تجربه کرد.

گزارش: بهزاد خالوندی