در این همه پرسی از مردم پرسیده خواهد شد: «آیا می خواهید اقلیم کردستان و مناطق کردنشین خارج از مدیریت اقلیم ، به یک دولت مستقل تبدیل شوند؟»

با توجه به اینکه اکثریت رای دهندگان ساکن در مناطق رای گیریکرد هستند و سابقه ای طولانی در تلاش برای دستیابی به تعیین سرنوشت خود دارند، نتیجه این رای گیری تقریبا «بله» خواهد بود.

با این حال، صرف نظر از تصمیم ساکنان مناطق تحت کنترل کردها، همه پرسی اثرات اجرایی فوری نخواهد داشت.

هیچ سازوکاری برای جدا شدن این بخش از عراق از این کشور وجود ندارد، بنابراین آن گونه که همه پرسی اخیر انگلستان در مورد ماندن یا ترک اتحادیه اروپا به «برگزیت» (خروج انگلستان از این اتحادیه) منجر شد، همه پرسی اقلیم کردستان منجر به «کُرداگزیت» نخواهد داشت.

ممکن است این سوال مطرح شود که پس چرا آنها رای گیری می کنند و چرا در زمان کنونی دست به چنین اقدامی می زنند؟

دلیل همه پرسی

بدون شک سیاست داخلی کردستان، زمان برگزاری رفراندوم را مشخص داده است.

مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، از دوره ریاست جمهوری خود فراتر رفته است و می خواهد پیش از آنکه در انتخابات بعدی - که قرار است در 1 نوامبر برگزار شود- از سمت خود کناره گیری کند به صورت نمادین روند استقلال را آغاز کند.

یکی دیگر از دلایل این همه پرسی، ایجاد تکلیفی تازه برای کردها است تا احتمالا ظرف پنج تا 10 سال آینده برای خروج نهایی از عراق بر اساس مذاکره و اعلام یک کشور جدید و به رسمیت شناخته شده از سوی سازمان ملل، از حمایت بین المللی برخوردار شوند.

از زمان عقب نشینی نیروهای صدام حسین از بخش های شمال عراق در پایان جنگ خلیج در سال 1991، اقلیم کردستان عراق مستقل بوده است و کردها پارلمان، وزارتخانه ها و نیروهای مسلح خود را توسعه دادند. آنها حتی از یک واحد پول متفاوت از پول عراق صدام استفاده کرده اند و بر اساس یک قرارداد سازمان ملل 17% درصد از درآمدهای نفتی صدام را دریافت کرده اند.

با توجه به وضعیت موجود به نظر می رسد بیشتر کردها آرزو می کنند که کاش در همان وضعیت باقی می ماندند. اما در عوض آنها پس از تهاجم به عراق به رهبری ایالات متحده در سال 2003 توافق کردند تا به طور موقت به عراق ملحق شوند و در عوض بغداد و ایالات متحده قول دادند که اقلیم کردستان به فعالیت خود به صورت نیمه خودمختار ادامه دهد، بودجه ای مشخص را از درآمدهای نفتی دولت فدرال دریافت کند و روند انجام مذاکرات جهت تغییر دائمی مرزها و استقلال احتمالی از دولت فدرال بغداد آغاز شود.

با این حال، بغداد با وضعیت نیمه خودمختار اقلیم کردستان مخالفت کرد و این مذاکرات به بن بست رسید. مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، اخیرا تصمیم ماندن این اقلیم در عراق را «یک اشتباه بزرگ» توصیف کرد.

عدم استقلال کامل

کردها در 14 سال گذشته مناطقی را که از نظر فیزیکی تحت کنترل آنهاست گسترش داده اند که شامل مناطقی است که دارای ذخایر نفتی هستند یا تعداد زیادی از افراد غیر کرد در آنجا زندگی می کنند مانند استان کرکوک.

کردها همچنین با جذب سرمایه گذاران بین المللی و صادرات نفت از طریق خط لوله عراق-ترکیه به ترمینال های بارگیری مدیترانه، روزانه 600000بشکه نفت تولید می کنند. این یک دستاورد باور نکردنی است.

اما اقلیم کردستان عراق هنوز فاقد ویژگی های قطعی یک کشور است.

این منطقه نمی تواند وام های مستقل را با نرخ بهره قابل قبول تامین کند یا مانند کشورهایی که از جانب سازمان ملل به رسمیت شناخته اند، مجوز خرید سلاح دریافت نماید. فروش نفت کردستان به طور مکرر توسط بغداد با چالش های قانونی روبه رو می شود

بغداد فضای هوایی کردستان را کنترل می کند. ساکنان اقلیم کردستان عراق باید از گذرنامه های عراقی استفاده کرده و مانند عراقی ها همان محدودیت های روادید را داشته باشند با وجود این که اقلیم کردستان بسیار امن تر از عراق فدرال است.

برنامه بعدی چه خواهد بود؟

رهبری اقلیم کردستان عراق احتمالا به این دلیل قصد دارد که انتخابات را هر چه سریع تر برگزار کند که عراق، ترکیه، ایران و جامعه بین المللی نتوانسته اند ترکیب موثری از تهدیدات و وعده ها را برای به تعویق انداختن آن ارائه دهند.

ترکیه شفاها این همه پرسی را محکوم خواهد کرد اما احتمالا مرز یا خط لوله حیاتی صادرات نفت کردستان را مسدود نخواهد کرد. ایران، نیروهای فدرال عراق و شبه نظامیان شیعه تحت حمایت ایران، احتمالا خطر ی جدی برای استحکامات دفاعی به خوبی آماده شده اقلیم کردستان ایجاد نخواهند کرد.

به نظر می رسد بسیاری از تهدیدات ایران و ترکیه برای دفع تاثیرات احتمالی این استقلال بر کردهای ایران، ترکیه (و سوریه) و ترغیب آنان برای تلاش های جدایی طلبانه بیشتر طراحی شده اند.

بسیاری از سیاستمداران ارشد عراقی به طور خصوصی به من گفته اند که باور دارند اقلیم کردستان عراق به آرامی و به طور غیر قابل برگشت به کشوری مستقل تبدیل خواهد شد.

اما هیچ رهبر عراقی نمی تواند این را به طور علنی بگوید، حداقل نه تا وقتی که انتخابات محلی و ملی در ماه آوریل یا می 2018 در عراق برگزار خواهد شد. هیچ نخست وزیر عراقی نمی خواهد که عراق در دوره خدمت او به طور رسمی تجزیه شود.

این مسائل بغداد را بر آن خواهد داشت تا با پیشنهاد مذاکرات جدید در مورد تفویض اختیارات بیشتر به اقلیم کردستان عراق با این مشکل روبه رو شود.

هر دو طرف در مورد مسئله مشکل ساز کرکوک و سایر مناطق به اصطلاح مورد مناقشه بحث و گفتگو خواهند کرد که اغلب انها تحت کنترل اقلیم کردستان عراق هستند، اما کردها و غیر کردها در آنجا زندگی می کنند و هنوز بغداد ادعای حاکمیت آنان را دارد. این نوع گفتگوها از سال 2003 تاکنون در جریان بوده است.

این ها همه به این معنی است که روز پس از رفراندوم ممکن است بسیار شبیه به روز قبل از آن باشد.

در 31دسامبر سال 1999 جهان انتظار داشت که اشکال نرم افزاری «سال 2000 » همه رایانه ها را از کار بیاندازد، اما در 1 ژانویه 2000 چیز زیادی تغییر نکرده بود. رفراندوم استقلال کردستان ممکن است تا زمان برگزاری این رویداد، به طور مشابهی، هیجان انگیز باشد اما پس از آن دیگر بدینگونه نخواهد بود.

دکتر مایکل نایتس، یکی از همکاران لافر در مؤسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن است. او در همۀ استان های عراق کار کرده و مدتی را با نیروهای امنیتی عراق گذرانده است. گزارش اخیر او در مورد تثبیت موصل پس از جنگ ، از طریق تارنمای موسسه واشنگتن در دسترس است.

منبع: مؤسسه سیاست های خاور نزدیک واشنگتن

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101