رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز دوشنبه (هفتۀ گذشته) در پارلمان ترکیه سوگند یاد کرد و به این ترتیب دوران جدیدی را در تاریخ کشور ترکیه آغاز کرد. پس از آن نخستین فرمان ریاستی برای ایجاد چارچوب نظام حکومتی جدید ترکیه صادر شد. 9 جولای 2018 در تاریخ سیاسی ترکیه به عنوان روز یک تغییر خارق العاده ثبت شد.

مورخان جمهوری ترکیه در خصوص «نقاط عطف حساس» تاریخ این کشور توافق نظر ندارند. برخی متفکران بر این باورند که تدوین و تصویب قانون اساسی 1961 و 1982، جمهوری های دوم و سوم را ایجاد کرده است. اما در این مورد توافق نظری گسترده وجود دارد که حاکمیت 16 سالۀ حزب عدالت و توسعه (AKP) در دگرگون کردن نظام کمالیستی – سکولار این کشور بی همتا بوده است. گذشته از این، می توان گفت همۀ گام هایی که برای گذار رسمی و قانونی ترکیه به نظام ریاستی جدید برداشته شده است، با هدف غلبه بر موانع متعدد پیشرفت این کشور بوده است.

من شخصاً معتقدم عملی شدن نظام ریاستی در ترکیه آغاز سومین مرحله از تاریخ ما را رقم می زند. ناگفته پیدا است که نخستین نقطۀ عطف اعلام جمهوری در سال 1923 بوده است. دومین جهش رو به جلو در سال 1950 و هنگامی روی داد که ترکیه به یک دموکراسی چند حزبی تبدیل شد. بهتر است اساتید تاریخ سیاسی ترکیه از این روش تعریف استفاده کنند.

اردوغان با ادای سوگند در روز 9 جولای، رئیس جمهوری شد که نظام حکومتی جدید ترکیه را بنیان نهاد. درست همان گونه که ایجاد این نظام جدید نتیجۀ مبارزۀ سیاسی وی در خانه و خارج از آن بود، گنجاندن ابعاد مختلف آن در قانون اساسی نیز بستگی به رهبری کاریزماتیک وی خواهد داشت.

در عین حال، اردوغان یک رویه ایجاد کرده است که اجازه می دهد رؤسای جمهور آینده بر اساس الگویی که خود انتخاب می کنند، کشور را اداره کنند. این آغاز نو او را قادر می سازد که به طور همزمان از دو فرصت استفاده کند. نخست، وی می تواند یک نظام حکومتی جدید را در قانون اساسی بگنجاند که نقایص نظام پارلمانی را برای پایان دادن به قیمومت دیوان سالارانه جبران کند و مسألۀ مشروعیت دوگانه را حل کند. در همین حال، وی می تواند در درون AKP تغییراتی ایجاد کرده و این حرکت را از بار 16 سال گذشته رها کند.

در این مدل جدید که قابل بازبینی است، حکومت ترکیه می تواند روی برنامه ریزی و هماهنگی استراتژیک تمرکز کند. می تواند رویکرد فعالانه، مؤثر و ریسک پذیری را در سطح رهبری عالی کشور معمول کند. دگرگون کردن مفهوم حکومت، نه تنها ساختار آن، می تواند در دستور کار این کشور قرار گیرد. با توجه به این که نظام جدید بر رقابت میان بازیگران مختلف روند توسعۀ سیاسی تأکید می کند، می تواند بوروکراسی ایستا، کند و متمایل به قیمومت ترکیه را بر اساس عملکرد و شایستگی دگرگون کند.

برای نظام حکومتی جدید ترکیه بسیار حیاتی است که تغییرات گسترده ای به وجود آورد. از آنجا که هدف اردوغان، چنان که در مانیفست و بیانیه های انتخاباتی پیش از انتخابات 24 ژوئن وعده داد، این است که رفاه اقتصادی، دموکراسی و آزادی بیشتری برای شهروندان ترکیه فراهم شود، بسیار مهم است که همۀ بخش های جامعه را دریافت.

حال که این دوران جدید امید به آینده را زنده کرده است، مبارزه با تروریسم باید بدون وقفه ادامه پیدا کند. دولت جدید باید روی بهسازی ها در سطح خرد تمرکز کند. در عین حال باید سیاست های مربوط به دگرگونی ساختاری، فرهنگ، آموزش، آموزش عالی، کشاورزی، دام پروری و تغذیه را مورد بازبینی قرار دهد. به همین شیوه، AKP باید برای تقویت بازیگران محلی در پنج سال آینده گام بردارد.

برای سیدن به این نقطه ترکیه از سال 2013 تا کنون هزینۀ زیادی پرداخت کرده است. اینک زمان آن فرا رسیده که سیاست های جامعی اتخاذ شود برای ساختن آینده ای بهتر و پیشگیری از آشفتگی. باشد که این آغاز جدید و باشکوه به خوبی به کشورمان خدمت کند.

* برهان الدین دوران مدیر اتاق فکر حکومت ترکیه در آنکارا، موسوم به بنیاد پژوهش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی (SETA) است. وی پیشتر عضو گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه شهر استانبول بود. دوران عمدتاً دربارۀ دگرگونی اسلام سیاسی در دوران حاکمیت حزب عدالت و توسعه مطالعه و تحقیق می کند.

منبع: دیلی صباح

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

فساد مالی سیاست ترکیه را رها نمی کند / ذوالفقار دوغان

شروعی نه چندان آسان برای اردوغان / مراد یتکین

مراسم تحلیف اردوغان: آغاز نو عثمانی گرایی در بالکان و نو استعمار گری در آفریقا / ریجن

کلید گاو صندوق ترکیه در دست داماد اردوغان / ذوالفقار دوغان

قانون تفویض اختیار 1933 و فرمان شماره 477 ترکیه / یاووز بایدار*

تحلیلی از علل افزایش آرای حزب ملی گرای ترکیه در مناطق کردنشین / سعدت ارگین

حزب کردی ترکیه در مقابل ائتلاف جنگ اردوغان / جان هانت

تاج گذاری سلطان در سایۀ تلاش برای نسل کشی کردها / مارسل کارتیر

در ترکیه چه کسی تروریست نیست؟ / بیستون عباسی

آیا اردوغان می تواند ترکیه را اداره کند؟ / چنگیز آکتار*

سیاست در ترکیه کار خطرناکی است / الیف شافاک*

برندگان وبازندگان انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه / بیستون عباسی

تحلیلی زود هنگام از انتخابات زود هنگام ترکیه / مراد یتکین