به گزارش کردپرس، معدن طلای آقدره تکاب، در مراتع روستاهای آق دره علیا، و آق دره وسطی واقع شده و توسط شرکت معدنی پویازرکان آق دره (سهامی خاص) اداره می‌شود و اولین شرکت معدنی فعال در زمینه طلا در ایران است که فعالیت خود را در سال ١٣٨٢ آغاز کرد.

اکتشاف اولیه این معدن طلا در زمان رژیم پهلوی، توسط شرکت مین پرک آلمان انجام گرفت، اما به علت وجود عنصر زیاد جیوه کنار گذاشته شد. طبق اظهار نظر فعالان حوزه معدن؛ هنوز هم مشخص نیست در دهه ٨٠ این کارخانه چگونه و توسط چه کسانی به شرکت پویازرکان آقدره واگذار شد؟ از سویی دیگر بنا بر اعلام این فعالان؛ سالانه مجوز برداشت خاک برای معدن آقدره در حد مجازی تعیین می شود، اما برداشت های این شرکت معدنی متاسفانه بیشتر از حد قانونی و مجازی است که برایش تعیین شده است!

پیشتر نیز شاهدان محلی و منابع مطلع بخش تخت سلیمان شهرستان تکاب از فعالیت غیر استاندارد معادن، تاثیرات مخرب زیست محیطی و انسانی به دلیل وجود عناصر خطرناک آرسنیک، جیوه، سیانور و گاز آمونیاک به علت عدم رعایت استانداردهای قانونی معدن آقدره در تکاب و وجود ۴۰۰ بیمار سرطانی که ٨٥ درصد آنها در روستاهای اطراف این کارخانه ها ساکن هستند، خبر داده بودند.

اخیرا تعدادی از کارگران معدن آقدره تکاب تحت تاثیر این مواد به انواع بیماری ها مبتلا شده اند و وجود آرسنیک در نمونه ادرار آنها در آزمایش های پزشکی هم تایید شده اما، از سوی مدیران معدن متهم به سندسازی شده  و به بهانه فصلی بودن کار تعدیل نیرو شده اند. اکنون با وجود بیماری از هیچگونه حمایت درمانی برخوردار نیستند!!

از سویی دیگر مسئولان معدن طلای آق دره، اخطارهای ایمنی و بهداشت کارشناسان بهداشت حرفه ای را در خصوص تغییر محل کارگیری کارگران بیمار را در شهریور ١٤٠٠ نیز در خصوص این کارگران رعایت نکرده اند!

در حالیکه ماده ۸۵ قانون کار در این مورد می گوید: «برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور، رعایت دستورالعملهایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تأمین حفاظت‌فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تأمین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای‌کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است». لذا انجام معاینات و آزمایشات شغلی و طب کار و تشکیل پرونده پزشکی برای پرسنل یکی از الزاماتی است که وزارت بهداشت در این مورد برای کارفرمایان معین کرده است.

قانون بیمه تامین اجتماعی هم انجام آزمایشات و معاینات طب کار را به عنوان یک الزام قانونی به عهده کلیه کارفرمایان مشمول قانون کار گذاشته است. سازمان تامین اجتماعی به استناد ماده ۹۰ قانون بیمه تامین اجتماعی کلیه کارفرمایان را ملزم کرده که معاینات و آزمایشات پزشکی لازم برای کلیه افراد شاغل در کارگاه و سازمان خود را در مراکز واجد صلاحیت طب کار انجام دهند و یکی از دلایل انجام معاینات طب کار توسط پزشک متخصص طب کار این است که مشخص شود که آیا کارگران و افراد شاغل قابلیت و استعداد جسمی و فیزیکی کار محول شده را دارا هستند یا خیر.

در خصوص معدن آق دره تکاب اما، بنا بر اعلام تعدادی از کارگران علیرغم آزمایش طب کار که انجام شده، مدیران معدن بیماری کارگران بر اثر عوارض کار را نادیده گرفته و آنها را متهم به سندسازی جعلی کرده اند!! در حالیکه این آزمایشات باید به صورت دوره های تکرار ٣ ماه یک بار انجام شود اما در معدن مذکور سالی یک بار و آنهم در شهریور ماه که کارگران به بهانه فصلی بودن کار تعدیل می شوند این آزمایش انجام می گیرد تا در صورت تایید بیماری با قطع ارتباط کاری کارگر با معدن پیگیری آن چندان آسان نباشد!

ایمنی کار در معادن پایین است و یکی از کارگران جوان معدن آق دره تکاب که نخواست نامش فاش شود، از ابتلا به بیماری های مختلف در پی وجود آرسنیک در ادرار بر اثر فعالیت در معدن خبر داده و به خبرنگار کردپرس می گوید: : «از چهار سال پیش متوجه بیماری های متعدد به دلیل عوارض کار در معدن شده و در اثر این عارضه به افسردگی، پریشانی و بی خوابی، وجود خون در ادرار و درد دست و پا و مفاصل مبتلا شده ام».

او ادامه می دهد: «بر اساس قانون، آزمایش های طب کار در معادن جهت بررسی سلامت کارگران در سال های قبل انجام شد اما از سوی مسئولان معدن از نتایج آن اطلاعی کسب نکردیم لذا با تشدید بیماری ها تصمیم گرفتیم که در یک آزمایشگاه خصوصی دوباره آزمایش را تکرار کنیم تا این مدرک پزشکی را به عنوان گواهی بر بیماری و احقاق حقوق خود به مسئولان معدن ارائه کنیم. علیرغم هزینه‌های بالای پزشکی ما آزمایش های مربوطه را در تهران انجام دادیم و در آزمایش اخیر وجود آرسنیک در ادرار تایید شد. با این حال باز هم مسئولان معدن زیر بار نرفته و تمام این آزمایشات را سندسازی دروغین می دانستند».

او با اشاره به تشدید بیماریهای مختلفش می گوید: «طبق دستور پزشک و تکلیف ایشان به مسئولان معدن، همچنین اخطار کارشناسان بهداشت حرفه ای باید محل به کارگیری من به دلیل ابتلا به بیماری و مسموم شدن با آرسنیک تغییر کند، اما متاسفانه این موضوع از سوی مدیران معدن جدی گرفته نشد و من چهار سال دیگر هم با وجود بیماری و شرایط خاص کار کردم. در این سال های نیز این موضوع همچنان مورد اعتراض ما بود و درخواست کردیم که بنا به توصیه پزشکان در بخش دیگری از معدن فعالیت کنیم و حق و حقوق درمانی ما پرداخت شود اما مدیران زیر بار نرفته و به ما تهمت دروغگویی می زدند در حالیکه پزشکان از وجود سرب و جیوه هم در نمونه ادرار خبر داده بودند».

این کارگر جوان با اشاره به اینکه مدیران معدن با به کارگیری سیاست فصلی بودن کار ٦ ماه کارگران را به کار می گیرد و برای ٦ ماه دوم کارگران را به بهانه تعدیل نیرو از کار اخراج می کنند، می گوید: «از پاییز سال گذشته تا کنون بیکار هستنم و با وجود بیماری، برای تامین مخارج خانواده خود دچار مشکل شده ام و معدن هم از پرداخت حق و حقوق درمانی من خودداری می کند. در حالی که هزینه های پزشکی و درمان بسیار بالاست و در این وضعیت بیکاری مشکلات ما دو چندان شده و معلوم نیست که آیا معدن دوباره ما را به کار گیری می کند یا خیر!؟»

کارگر دیگری که به چهار نوع مختلف از بیماری در پی تاثیرات مواد سمی و کار در معدن مبتلا شده است در تایید صحبت های همکارش می گوید: «تاثیرات کار در محیط معدن و وجود جیوه و آرسنیک سبب دردهای شدید در مفاصل پاها و گزگز شدن شده است بی قرارهای شبانه و دردهای ناشی از بیماری هم به آن اضافه شده است. اما متاسفانه علیرغم گواهی پزشکان مبنی بر وجود عارضه های مختلف وجود آرسنیک در ادرار، معدن از حمایت ما و پرداخت حقوق درمانی ما خودداری می کند».

او اضافه می کند: «بنده از تعداد دقیق کارگرانی که مثل ما دچار بیماری های مختلف شده اند اطلاع ندارم اما کسانی که خودشان پیگیر این موضوع بوده اند متوجه شده اند که تحت تاثیر این مواد سمی و مضر قرار گرفته‌اند».

این کارگر معدن آقدره تکاب تاکید می کند: «در حالی که پزشکان بنابر نتایج آزمایش توصیه کرده بود که باید محل به کارگیری ما در معدن به دلیل وجود عوارض مواد سمی تغییر کند اما متاسفانه مدیران از این اقدام خودداری کرده و در عین حال گلایه کردند که چرا ما هر روز پیگیر این موضوع هستیم در حالی که ما بیمار شده ایم و به حمایت و درمان نیاز داریم. ما این موضوع را حتی به فرماندار شهرستان تکاب نیز منتقل کردیم و ایشان هم در نامه ای به اداره کار خواستار پیگیری این مسئله شدند ولی در کمال تعجب کردیم اداره کار شهرستان تکاب نه تنها کاری نکردند بلکه وعده های پیگیریشان هم با گذشت زمان همچنان بدون پاسخ مانده! در حالی که ما بارها به آنجا مراجعه کرده ایم اما تا کنون به هیچ نتیجه‌ای نرسیدیم!».

خبرنگار کردپرس بارها تلاش کرد تا با مدیر معدن طلای آقدره تکاب تماس بگیرید اما تا کنون ایشان پاسخگو نبوده اند، انتظار می رود بنابر اظهار کارگران و مستندات پزشکی تاییده شده که نسخه ای از آنها در اختیار خبرگزاری کردپرس هم قرار گرفته است، مسئولان معدن آقدره در این خصوص پاسخگو باشند.

گفتنی است؛ موضوع تاثیرات مخرب زیستی و انسان معادن تکاب مسئله تازه ایی نیست و بارها از سوی خود مسئولان هم مطرح شده است، کما اینکه پیشتر نماینده شاهین دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی ضمن تایید اخراج تعدادی از کارگران در معدن آقدره تکاب گفته بود: «اگر چه اینکار سالهاست انجام می شود ولی موجب نگرانی است. تا بحال معادن جز تخریب محیط زیست، منابع طبیعی، آلوده کردن منابع آبی و امراض برای مردم، خدمات قابل توجهی نداشتند و این رویه غلط باید برچیده شود».

تا کنون بنا بر شهادت مردم محلی؛ تاثیرات پروژه پویازرکان و معدن آق دره طلا در تکاب غیر از سقط جنین های انسانی و دامی و تخریب خانه های مردم از شدت انفجار های غیر استاندارد معادن، آسیب های زیست محیطی، اجتماعی، بهداشتی و کارگری چیز دیگری نبوده و احقاق حق مردم از ۱۵ درصد حقوق دولتی پرداختی معادن هم به جایی نرسیده است.

حال با تایید وجود آرسنیک در نمونه ادرار کارگران بومی معدن طلای آق دره تکاب، سوال اینجاست وضعیت سلامت مردم و آب و خاک روستاهای اطراف در چه وضعیتی است؟ آیا آرسنیک و سایر مواد سمی به آب و خاک روستاها هم راه یافته است؟چرا که وجود آرسنیک در هوا و آب آشامیدنی انسان باعث ابتلا به سرطان ریه می شود. علاوه بر این برخی از مطالعات نشان می دهد که آرسنیک در آب آشامیدنی میزان ابتلا به سرطان های پوست و مثانه را نیز در انسان افزایش می دهد.

با این وضعیت آیا هنوز وقت ورود دادگستری و بازرسی کل برای بررسی موارد مطرح شده و احقاق حقوق عامه نرسیده است؟

گزارش و گفت و گو/ تانیا شعفی