تنها دو هفته تا برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه باقی مانده است. در این میان هر روز شمار بیشتری از نظرسنجی ها حاکی از احتمال رفتن انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم هستند. پیشتر بنظر می رسید که اردوغان بتواند در همان دور نخست بیش از 50 درصد آرا را کسب کند اما اکنون غالب نظرسنجی ها و همین طور کارشناسان ترکیه از احتمال رفتن انتخابات به دور دوم سخن به میان می آورند.

سخنان اخیر آقای اردوغان و گلایه وی از کردهای ترکیه در خصوص این که دستاورد های دولت وی در مناطق کردنشین را نادیده می گیرند، خود نشانه ای آشکار از وقوف آقای اردوغان بر این مسئله است که وی از ریزش شدید آرایش در مناطق کردی می ترسد و همین امر برای رفتن انتخابات به دور دوم کافی بنظر می رسد. زمانی که وی سرگرم حمله به عفرین و دیگر مناطق کردی سوریه بود و یا دمیرتاش را تروریست و مطرب می خواند و با علامت بوزقورت سعی در بدست آوردن دل ملی گراها را داشت باید به فکر این روز می بود.

اکنون سوای دمیرتاش که حاکم مطلق آرای مناطق کردی است، پدیده دیگری نیز سعی درجذب آرای کردها دارد. محرم اینجه نامزد میانه رو حزب جمهوری خواه خلق بسیار جذاب تر از رئیس حزبش یعنی کمال قلیچدار اوغلو، توانسته مسائل کردها را با زبانی صریح تر مطرح کند و از این بابت بنظر می رسد آرای بیشتری در مناطق کردنشین کسب خواهد کرد. علی رغم اینکه قلیچدار اوغلو خود نسبی کردی داشت اما در حمایت از حقوق کردهای ترکیه لکنت زبان بیشتری در سخنانش دیده می شد. اما محرم اینجه در این خصوص بسیار شفاف تر عمل کرده و سعی می کند توجه کردهای ترکیه را به خود جلب کند. در این میان دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری یعنی مرال اکشنر نیز علی رغم اینکه اعلام کرد تبار او به کردستان ترکیه بازمی گردد، بدلیل عملکرد رادیکال گذشته خود و عضویتش در حزب حرکت ملی نمی تواند چندان به رای کردها امیدوار باشد. تمل کرم الله اوغلو نیز هرچند در حزب سعادت مواضع بعضا حکیمانه ای اتخاذ می کند و سعی در ایفای نقش نجم الدین اربکان مرحوم را دارد اما بدلیل نداشتن پایگاه حزبی قوی و سازماندهی نامناسب، نمی تواند آرای زیادی از مناطق کردنشین کسب کند. در این بین تنها سه نامزد هستند که آرای کردها میان آنها تقسیم می شود. شاید بیش از 60 درصد رای کردها به دمیرتاش برسد که مسئله ای طبیعی است اما در خصوص مابقی آرای کردها که بنا به ترس از جریانهای نزدیک پ ک ک به دمیرتاش تعلق نمی گیرند، هنوز علامت سوال های فراوانی وجود دارد. در دوره های پیشین این آرا به سبد آقای اردوغان ریخته می شد که دلایل عمده ای داشت. نخست خاطرات خوب سالهای اول نخست وزیری ایشان و حمایت هایش از مناطق کردنشین. دوم اینکه بدنه مذهبی مناطق کردی ترکیه عموما وی را گزینه صالح می دانستند و سوم اینکه اردوغان حتی در خصوص پ.ک.ک نیز راه را برای مذاکره همیشه باز می گذاشت. اما اکنون بسیاری از این مولفه ها دیگر وجود ندارند. اردوغان جنگی تمام عیار با حامیان تفکر اوجالان و پ.ک.ک آغاز کرده است و بسیاری از شهرهای مناطق کردنشین در این جنگ ها عملا ویران شده اند. همچنین دیگر آن لحن لطیف و حکیمانه در سخنان آقای اردوغان دیده نمی شود و وی به تندی از ارزشهای رادیکال ملی گرایانه در ترکیه حمایت می کند. علاوه براین وی در یک ائتلاف با حزب منفور مناطق کردنشین یعنی حزب پان ترک حرکت ملی قرار دارد. همچنین بازداشت گسترده نمایندگان پارلمان مناطق کردنشین و اخراج شهردارهای شرق ترکیه و بازداشت گسترده فعالان دانشجویی و سیاسی در این کشور همه مزید برعلت شده اند که دیگر اردوغان آن محبوبیت سابق را در مناطق کردنشین ترکیه نداشته باشد. برهمین اساس باید به بررسی احتمالات جدیدی در خصوص این سبد رای مناطق کردی بها داد. یقینا آرای پیشین اردوغان در مناطق کردی به خانم آکشنر یا آقایان پرینجک و کرم الله اوغلو نخواهد رسید. در این صورت تنها سه گزینه پیش روی کردهای حامی اردوغان باقی می ماند. نخست اینکه بطور کلی در انتخابات شرکت نکنند و به صف تحریمی ها بپیوندند که با توجه به رفتار سیاسی مناطق کردی ترکیه اندکی بعید بنظر می رسد. دو راه باقی مانده چیزی جز انتخاب دمیرتاش یا محرم اینجه نخواهد بود. یقینا درصدی از این آرا به سبد دمیرتاش روانه خواهند شد، چرا که کم نیستند کسانی که در ترکیه به اصلاحات اردوغان در برابر سیاست های رادیکال پ.ک.ک امید داشتند اما اکنون با نا امیدی سرگرم تماشای اردوغان ملی گرا هستند. این گروه از افراد به احتمال فراوان گزینه ای جز دمیرتاش برای انتخاب ندارند. اما بخش بیشتری از این افراد مردد مشغول گوش دادن به برنامه های محرم اینجه هستند. فردی که بسیار آرام و به اصطلاح چراغ خاموش، درحال جلو آمدن است. وی در این چند هفته تمرکز خود را بر روی مسائل کردها قرار داده است و از این رو توانسته تا حد زیادی تحسین ناظران مستقل در انتخابات ترکیه را برانگیزد.

محرم اینجه با این کار علاوه بر جذب بخشی از آرای کردهای ترکیه در همین دور نخست انتخابات، در واقع در حال برنامه ریزی برای دور دوم نیز هست، چرا که خوب می داند آرای دمیرتاش حول و حوش 10 الی 13 درصد کل آرای ترکیه را تشکیل می دهد و آکشنر نیز در این مدت نشانی از پدیده ای شگفت انگیز در انتخابات را ندارد. لذا اینجه می تواند در دور دوم انتخابات اکثریت مطلق آرای دمیرتاش را به سبد آرای خود اضافه کند. از سوی دیگر مواضع اینجه و پلتفرم حزب جمهوری خواه خلق مملو است از سخنان درخور توجه در خصوص کردهای ترکیه و از این بابت کردها نیز می دانند که شرایط اینجه بسیار قابل هضم تر از وضعیت آقای اردوغان و ملی گراهای پشت سر او است. همچنین سخنان چندپهلو و بسیار محتاطانه اکشنر هم در این خصوص چنگی به دل نمی زند. لذا باتوجه به همه این موضوعات مطرح شده، بنظر باید منتظر آرای بالای محرم اینجه در مناطق کردنشین ترکیه بود. حال شاید در دور نخست انتخابات این آرا میزان قابل توجهی نباشد اما یقینا چنانچه وی به دور دوم رقابت راه یابد کردها نقش تعیین کننده ای در میزان آرای او خواهند داشت.

اکنون بنظر می رسد که منطقی ترین گزینه پیش روی کردهای ترکیه نیز همین محرم اینجه باشد. نخست به این دلیل که دمیرتاش قطعا آرای کافی برای رفتن به مرحله دوم انتخابات را در اختیار ندارد. دوم اینکه از میان دوگانه اینجه و آکشنر به صراحت می توان گفت که اینجه گزینه قابل اطمینان تری است و کردها قدرت رایزنی های بعدی با وی حزبش را در اختیار دارند.

اما چرا خانم آکشنر گزینه مناسبی برای کردها نیست. مرال آکشنر چنانچه به دور دوم رقابت برای تصدی ریاست جمهوری ترکیه راه یابد قطعا بیشتر به مسئله کردها خواهد پرداخت و حتی ممکن است گاهی سخنانی به مانند محرم اینجه به زبان آورد اما براحتی با بررسی سیاست های حزبش و سوابق سیاسی وی می توان دریافت که آکشنر فردی نیست که مذاکرات صلحی با کردها پایه گذاری کند و یا به خواست های چند ده ساله فعالان سیاسی و مدنی کرد ترکیه پاسخی درخور بدهد. آکشنر شاید در دراز مدت حتی مواضعی به مراتب تند تر از اردوغان در خصوص کردها اتخاذ کند و یقینا با توجه به چرخش های عجیب و غریب احزاب سیاسی در دهه اخیر ترکیه، ممکن است این حزب از اتحاد با حزب جمهوری خواه نیز خارج شود و به جبهه دشمن نزدیک شود. چرا که شکست آک پارتی و حزب حرکت ملی در انتخابات می تواند رهبران آنها را برای همیشه از صحنه سیاسی ترکیه خارج کند و در این بین آکشنر می تواند رایزنی های سنگینی با بخش ملی گرای آک پارتی و بدنه حزب حرکت ملی داشته باشد و درنهایت از دل ائتلاف مخالفش، حامیان فراوانی کسب کند و معادلات سیاسی ترکیه را برهم بزند و در این صورت بازنده مطلق، کردهای ترکیه خواهند بود. از سوی دیگر پیروزی اردوغان نیز ادامه سیاست های کنونی وی و حزب موتلفش خواهد بود.

به همین دلیل تنها راه منطقی پیش روی کردهای ترکیه، حزب جمهوری خواه و نامزد آنها یعنی محرم اینجه است. اینجه هم اکنون مواضع بسیار جسورانه ای در خصوص کردهای ترکیه اتخاد کرده است. با فرض پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی ائتلاف ملت در انتخابات پارلمان، خود محرم اینجه نیک می داند که این موفقیت تنها با اختلاف دو الی چهار درصد آرا بدست خواهد آمد. لذا جدا شدن هریک از متحدین به معنی شکست مطلق وی و حزبش خواهد بود. اما یقینا پیروزی وی بدنه حزب جمهوری خواه را برای رایزنی با متحدان فعال خواهد کرد. از سویی بخش ملی گرای حزب جمهوری خواه می تواند در راضی نگه داشتن حزب خوب و سعادت نقش مهمی ایفا کند و از سوی دیگر محرم اینجه و بخش میانه رو طرفدار حل مسئله کردها نیز می توانند به رایزنی با کردهای ترکیه و حزب دموکراتیک خلق ها سرگرم شوند. اینجه بر این امر واقف است که چنانچه به وعده های خود در خصوص کردها پشت کند هم اکثریت پارلمان را ازدست می دهد و هم عرصه را برای ورود مجدد آک پارتی و اردوغان فراهم خواهد کرد. لذا وی نمی تواند بکلی از وعده های کردی خود دست بکشد. در این بین میدان سیاست یقینا میزان این بده بستان ها را مشخص خواهد کرد و نباید نگاهی رویایی و آرمانی به احتمالات آینده داشت. اما به یقین در شرایط کنونی کردهای ترکیه راهی منطقی تر و معقول تر از محرم اینجه پیش رو ندارند.

متین مستوفی