خبرگزاری کردپرس _ با گذشت چند سال، هنوز برای بسیاری از افراد دغدغه‌مند این پرسش مطرح است که چه بر سر پرونده منظر فرهنگی هورامان / اورامانات آمده است و چرا کسی پاسخگوی ابهامات موجود پیرامون این پرونده نیست؟

ایران با ۲۶ اثر، دهمین کشور دارای بیشترین اثر ثبت شده در سازمان یونسکو محسوب می‌شود که آخرین مورد آن، ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان (اورامانات) است. منظر فرهنگی هورامان / اورامانات با مساحت ۴۰۹ هزار هکتار بزرگترین منطقه ثبت شده ایران و یکی از بزرگترین مناطق ثبت شده یونسکو در تمام دنیاست که در گستره استان های کردستان و کرمانشاه واقع شده است.

در پرونده پایگاه جهانی منظر فرهنگی هورامان / اورامانات منطقه به دو قسمت عرصه (درجه ۱) و حریم (حصار پیرامونی عرصه) تقسیم شده است که ۶۵ درصد عرصه در استان کردستان و ۳۵ درصد آن را در استان کرمانشاه واقع شده است. 

همچنین از ۱۳ روستایی که دز عرصه ثبت شده، سه روستا در شهرستان جوانرود، دو روستا در شهرستان پاوه و مابقی در استان کردستان واقع شده اند. البته دو روستای شرکان و نجار در شهرستان پاوه هم به اشتباه به نام منطقه هورامان تخت کردستان در نقشه درج شده که هنوز اقدامی برای اصلاح آن صورت نگرفته است. 

نکته قابل تامل اینجاست که این پرونده تحت عنوان منظر فرهنگی ثبت جهانی شده و ساکنان منطقه هورامان هم دارای یک فرهنگ یکسان هستند و عرصه و حریم در اینجا معنایی ندارد. اصولا تقسیم بندی عرصه و حریم برای آثار تاریخی مانند بیستون، تخت سلیمان و طاق بستان می‌تواند قابل طرح باشد و نه یک منظر فرهنگی. در واقع پرونده ثبت جهانی هورامان / اورامانات صرفا شامل ۱۳ روستای منطقه می شود.

با مطالعه پرونده از سایت یونسکو می‌توان دریافت که متاسفانه گنجینه‌های فرهنگی بسیار مهمی در استان‌های کردستان و کرمانشاه عمدا یا سهوا در این عرصه، نادیده گرفته شده اند. اگر این کار از روی تنگ نظری نبوده چرا باید مناطق زیر که اکثر آن‌ها ثبت ملی هم هستند، از محدوده عرصه حذف شوند؟! آیا در صورت قرار گرفتن این مناطق در محدوده عرصه ثبت جهانی، به غنای پرونده افزوده نمی‌شد؟ چرا شهرهایی مانند سروآباد، مریوان و روانسر حتی در حریم ثبت جهانی هم قرار ندارد؟!
چرا تاکنون کسی پاسخگوی این ابهامات مهم در پرونده نبوده است؟

برای مثال در استان کرمانشاه از جمله موارد حذف شده در عرصه ثبت جهانی عبارتند از:

- شهر نوسود به عنوان مرکز هورامان لهون و شهر نودشه با معماری متراکم و منحصر بفرد.

- منطقه باینگان و روستاهای زردویی، تین و سفیدآب (دارای آثار تاریخی کشف شده ۴۰ هزارساله) با باغداری منحصر به فرد در دامنه شیب تند دره ها 

- غار سنگی حسین کوه کن

-  منطقه حفاظت شده بوزین و مره خیل که زیستگاه گونه های درحال انقزاضی همچون شوکا و پلنگ که با تنوع گیاهی و جانوری خود منحصر بفرد است.

- روستاهای هجیج، داریان و نسمه با پتانسیل بالای گردشگری

- غار قوری قلعه که خود به تنهایی قابلیت ثبت جهانی را دارد.

- جنگل‌ها و غارهای منطقه شوانکاره، پلنگانه و کاوات

- دره نەوەل ( که سه مورد آخر در شهرستان روانسر است اما تبعات مثبت آن شامل شهرستان پاوه نیز خواهد شد)

بازنگری پرونده ثبت جهانی هورامان/ اورامانات برای برطرف کردن این کاستی‌های آشکار و به منظور جلوگیری از افتراق فرهنگی در منطقه کاملا ضروری است. باید   در چهارچوب مولفه‌های ارزیابی یونسکو محتویات این پرونده با پیش فرض پیوستگی قلمرویی هورامان / اورامانات بازنگری شود و عرصه فعلی به مناطقی که در بالاتر ذکر شد تعمیم داده شود.

نکته بسیار مهم دیگر اینکه در زمان آغاز به کار پایگاه جهانی منظر فرهنگی هورامان، این مجموعه در استان کرمانشاه دارای مدیر مختص خود بود. ولی بعد از  شروع به کار پایگاه جهانی منظر فرهنگی هورامان در استان کردستان، هر دو پایگاه در هم ادغام شدند و به نوعی پایگاه کرمانشاه تحت تاثیر قرار گرفت و مدیر این پایگاه جهانی در کردستان به عنوان مدیر هردو استان معرفی گردید. و متاسفانه ضعف آشکار این مدیریت واحد طی این مدت آثار سوء بسیاری را برای این پایگاه در پی داشته است . 

نکته مهم دیگر اینکه در جریان ثبت جهانی پرونده هیچ یک از مسئولین میراث شهرستان و استان کرمانشاه در جریان نقشه ها و اطلاعات ارسالی به یونسکو قرار نگرفتند و این اطلاعات موجود بعد از ثبت جهانی، از اسایت رسمی سازمان یونسکو استخراج شد.

با تغییر و تحول مدیران ارشد دولت جدید، انتظار می رفت این مدیران جدید با عزم جدی تری نسبت به مهمترین پرونده فرهنگی و گردشگری استان‌های کردستان و کرمانشاه ورود نمایند اما متاسفانه اغلب به بدلیل منفعت طلبی و میل به حفظ ریاست و با ترفندهای خاص، موضوع ناقص بودن پرونده ثبت جهانی و کم کاری‌های صورت گرفته را به حاشیه بردند تا بتوانند مدیریت خود را همچنان حفظ نمایند. علاوه بر این با ایجاد اختلاف بین ادارات کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه و استان کرستان و استارت اختلاف افکنی و تصویرهایی های کاذب، موضوع پرونده ثبت جهانی را در دستور کار قرار دادند. متاسفانه به علت عدم نظارت و بی توجهی نمایندگان مجلس استان های کرمانشاه و کردستان و استانداران دو استان، شرایط برای آقایان فراهم شد تا بتوانند بهترین استفاده را از این فضا برای دستیابی به مقاصد خود، انجام دهند. و در گام بعدی برای حفظ موقعیت خویش با توجیه های واهی برآن شدند که برای پایگاه منظر فرهنگی هورامان در استان‌های کردستان و کرمانشاه، هر کدام یک مدیر فرهنگی انتخاب نمایند.
 مدیر فعلی پایگاه جهانی هورامان / اورامانات هم در دفتری واقع در یکی از کاخ های تهران از راه دور نظارت عالیه داشته باشد.

حال این سوال پیش آمده است که چرا پرونده هورامان / اورامانات که در یک اقلیم فرهنگی واحد هستند باید دو مدیر داشته داشته باشند؟ 

چرا مدیران این دو استان‌ با تصویر پردازی‌های کاذب و واهی افرادی توجه می‌کنند که قصد دارند به پرونده منظر فرهنگی هورامان _ اورامانات ابعاد دیگری بدهند. کجا و چه هنگام در هورامان و اورامانات اختلافی وجود داشته است؟!

آیا مسئولان در استان های کرمانشاه و کردستان از ابعاد این پرونده ناقص باخبر هستند؟

انتقال دفتر مرکزی پایگاه به تهران تحت چه عنوانی و با چه توجیه عقلانی صورت گرفته است و آیا مدیران نمی دانند تداوم این رویه باعث ضربه زدن به پرونده ثبت جهانی خواهند شد. و چرا دفتر پایگاه در یکی از شهرهای محدوده ثبت جهانی هورامان / اورامانات دایر نمی کنند؟!

چرا اسناد و مدارک این پرونده مهم در دفاتر دو استان وجود ندارد و این مدارک در دست چه کسانی قرار گرفته است؟ 

در این میان کسانی باید جوابگوی این پرسش ها باشند که همان ها دوست ندارند پرونده هورامان / اورامانات به نتیجه برسد و گردشگری در این منطقه رونق بگیرد.

متاسفانه با تداوم این بی‌مدیریتی‌ها، استقبال گردشگران خارجی و داخلی به این منطقه روز به روز کمرنگ شده است و حتی روندی معکوس داشته است و در آینده ضربه های سنگین و جبران ناپذیری به منطقه اورامانات / هورامان خواهد زد. در این میان تنها چیزی که باقی می ماند، پرونده ای ناقص و مبهم است که در بازنگری جدید قطعا در لیست جهانی یونسکو قرار نخواهد گرفت.