خبرگزاری کردپرس _ تغییر در گذشته امری غیر ممکن، تغییر در حال به گونه خلق الساعه محال عقلی، تغییر مثبت آینده به تدریج امکان پذیر است ،این قاعده را اکثر انقلاب های سیاسی و اجتماعی جهان ثابت کرده اند.
از سال ۱۳۵۵ که کندوکاو در حوزه تاریخ کرمانشاهان را همراه با کسب فیض از استادان کم نظیر مجهول القدر آغاز کردم همگام با مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه های میدانی با تهیه تصاویر تاریخی که هر یک در خانه‌ای و آلبوم بازمانده ای خاک می خورد تا قریب بیست سال بطول انجامید تا نخستین مجلد مجموعه جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان چاپ و منتشر شد و سپس به بیست مجلد در موضوعات مربوط به دانشنامه کرمانشاهان نامبردار شد و سفره ای آماده مستند و مصور و معتبر برای پژوهشگران و دانشجویان و مدرسین و محققین گردید و عنوان ( پدر تاریخ کرمانشاه ) را از سوی خبرگان تاریخ ایران و ایرانشناسان برای این قلم به ارمغان آورد.
بهر حال تا امروز که این مجموعه چاپهای متعدد را تجربه می کند و صدها کتاب و پایان نامه و رساله و مقاله از این مجموعه آب خورده و بهره ور شده است، اما هنوز یک مرکز اسناد معتبر یا پژوهشکده ای مطمئن در این شهر چهره ننموده است، شهری که اگر خانه مشروطه آن به بخش خصوصی داده نشده بود؟! اکنون ویرانه ای بیش نبود و تکیه معاون الملک که حافظه تاریخی و سیاسی و اجتماعی و اعتقادی کرمانشاه و گنجینه هنر و معماری و مناسبت هاست احوالش هرروز بدتر از دیروز است.
یکی از فصول مهم مجموعه دانشنامه کرمانشاهان، (تاریخ مشروطیت کرمانشاهان) است که با استفاده از صدها منابع خطی و چاپی و مصاحبه با خبرگان و معاصران امر با صدها تصویر
تاریخی و اسناد تازه یاب مستند و مصور و مکتوب و منتشر شده است، سپاس خداوند را که در این فصل حق داران مشروطیت کرمانشاهان از شهدا و مبارزان و روشنگران و پیشروان در تمام حوزه های مربوط برای نخستین بار به تمام و کمال معرفی و رنج ها و زحمات و نشیب و فراز زندگی سیاسی و مبارزات آنها ارائه شده‌است.
از همان هنگام در تصور خود داشتم که ای کاش آنچه بعنوان تصاویر تاریخی اورژینال و اسناد منحصر و روزنامه های نایاب در آرشیو کتابخانه مانده است در مستندی استفاده و برای آیندگان که فرصت مطالعه و تکاپو ندارند؛ ارائه گردد هرچند در این وادی به هر خواستار اعتماد نشاید، شاهد از غیب رسید و چهره ای دارای صلاحیت عزم جزم کرده در این وادی قدم گذاشت. کیوان مهرگان روزنامه نگار چیره دست و مستندساز مطرح و تلاشگر در عرصه فرهنگ و هنر روشنگری در دهه های اخیر با کوله باری از تجربه در حوزه های مربوط طرحی نو درانداخت و همانند این قلم در مسیر تحقیق و تدوین و بدون هیچگونه پشتوانه مادی دولتی فقط با اتکا به دوستی و احساس مسئولیت همشهریانی که یاریگر حرکت‌های فرهنگی بنیادین در رهگذار توسعه کرمانشاه هستند، دوربین به دست گرفت.
علیرغم پرهیزگاری های پیشین در این وادی که به هیچ وجه حاضر به ورود به این دایره نبودم، با توضیحات معقول و دلایل موجه ایشان پذیرفتم و بخشی از اورژینال آرشیو تصاویر تاریخی را نیز در اختیار شان قراردادم که تصویر پوستر مستند نیز از آن جمله بود، کیوان مهرگان چنانکه در مصاحبه ها و سخنانش بارها گفته است هیچ ادعایی در ماهیت کارش ندارد و با پختگی و تواضع هر پیشنهاد و نقد و انتقادی را برمی تابد زیرا آغاز گر راه پر نشیب و فراز و حساسی است که منشوری چند بعدیست، و می داند که پنجره ای را با گفتگو و مستندات برای بازبینی تازه از فضای تاریخ کرمانشاه باز کرده است که آیندگان برای تحلیل آن مستندی را فرا روی داشته باشند ، و امروز خواستاران را به کار آید و جستجو گران بینش افزاید .
در کنار یکی از خبرگان حوزه نقد فیلم آقای سیدرضا صائمی پس از اکران مستند ( سر پتی ) در مدرسه فیلمسازی هیلاج _ که در همین جا باید از مسئولان آن مرکز نیز تشکر کرد که به برگزاری و نمایش این مستند کرمانشاهی در سالن مناسب و مجهز آن مرکز با کیوان مهرگان همکاری کردند _ زیرا ما در این شهر غربیم و در این ملک فقیر ، و با وجود دو تیره عرفی و مذهبی کرمانشاهیان مقیم مرکز و خانه کرمانشاه ، برخلاف سایر استان های کشور همچنان برای اینگونه مواقع آوارگان بی سالن و سر پناه هستیم ، بگذریم _ از این قلم خواسته شد تا
دراین باره سخنی داشته باشم که بهتر دانستم برای تنویر افکار حاضران از موضوع ( تبار شناسی اندیشه سیاسی مشروطه خواهان کرمانشاه ) سخن بگویم ، در اینجا برای انجام خواسته همشهریان و دوستداران برای گام اول و آغاز مستند نخستین و نیز همزمان با سالگرد نهضت مشروطیت چکیده سخنان را ارائه میکنم و با شفاف سازی آنچه را که در کتاب ( احزاب سیاسی و انجمن های سری در کرمانشاه از فراموش خانه تا خانه سیاه ) در سال ۱۳۷۸ تحقیق و تالیف و منتشر شد و منشاء کارهایی با عناوین مترادف قرار گرفت ! در اینجا بیاورم .
واقعیت این است که در تبار شناسی اندیشه سیاسی مشروطه خواهان کرمانشاه براساس تحقیقات مندرج در کتاب یاد شده و اسناد معتبر موجود در کتابخانه که قسمتی از آن با عنوان ( اسناد نهضت مشروطیت در کرمانشاهان ، از آرشیو آیت الله حاج شیخ محمد مهدی کرمانشاهانی _ لیدر ملیون کرمانشاهان ) به همت انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی دانشگاه تهران و اهتمام این قلم چاپ و منتشر شد ه اند ، باید به این خطوط که برای نخستین بار همراه با این مستند آنالیز شده اند توجه داشت :
خط اول از بیت آیت الله آقا محمد مهدی فیض لیدر ملیون کرمانشاهان که مخاطب و مرتبط با علمای ثلات در عتبات عالیات و آزادیخواهان تهران و تبریز و گیلان بود و یاریگران مشروطه از کرمانشاه از این خانه عزم تبریز کردند، از جمله یارمحمدخان، حسین خان امیربرق، سیدحسین مجاهد، که در بازگشت با فراز و نشیب ها و مرگ حسین خان و ... قضیه چیز دیگر شد . خط دوم از جامع آدمیت و انجمن شرافت و انجمن حقوق که با تلاش فرهنگی و تبلیغاتی و مالی شادروان میرزا احمد خان معتضد الدوله وابسته اعتقادی و سیاسی آیت الله بهبهانی که مرتبط مراکز فکری استانبول و اروپا و متمایل به اعتدال بودند و در رقابت سیاسی و تضاد فکری و عملی با خط سوم فعالیت می کردند. و بسیاری از اعاظم شهری را همراه داشتند. خط سوم وابستگان و دل بستگان حزب دمکرات و پیروان رهنمودهای سید حسن تقی زاده و تعالیم حیدرخان عمو اوغلی و محمد امین رسول زاده که در بخش تعلیمات در آن مرحله بیشتر از ساختار فکری مقدمات بلشویکها ماوراء قفقاز تعلیم می گرفتند، ابوالقاسم لاهوتی در هر دو جنبه فرهنگی و نظامی و یارمحمدخان سردار و حسین خان امیر برق در شاخه نظامی آن در مسیر مبارزاتی این خط شاخص بودند ، و بسیاری دیگر و نیز کسبه داوطلب و ... در مقابل تکیه معین الرعایا که به تکیه معاون الملک پس از تجدید بنا تغییر نام داد و مجری منویات بیت آیت الله سید محمد کاظم یزدی در عتبات و شیخ فضل الله نوری در تهران و دولتیان طرفدار محمد علیشاه بودند .
نکته مهم قابل توجه اینکه تحرکات مشروطه در کرمانشاه را همراه با سنندج و همدان باید مورد جستجو و بررسی قرار داد، زیرا در یک بستر صورت پذیرفته است و ادامه یافته و چنانکه می بینیم در جنگ جهانی اول میرزا حسین خان معاون سردار یارمحمدخان، شادروان مهدی خان صدیق دفتر سنندجی را که هر دو از وابستگان حزب دمکرات بودند، به همراه به کرمانشاه آمده و صدیق دفتر که از نزدیکان ابوالقاسم لاهوتی و شخصی ادیب و فکور و تاریخ شناس و جغرافیدان بود، سالها سردبیر روزنامه بیستون را بر عهده داشت و سپس در تغییرات بعد از جنگ دوم هسته اصلی حزب توده در کرمانشاه را در پشت صحنه کارگردانی می کرد. به همین علت با اتفاقاتی که افتاد امروز مزار یارمحمدخان در کرمانشاه محصور و مخروب و تابلوی دبیرستان کزازی به نام سیدحسین کزازی که در جنگ جهانی اول نماینده پارلمان از دموکراتهای کرمانشاه و سپس لیدر این حزب در کرمانشاه بود. ساقط است ...
امید است که فراز و فرود و پیوست و گسست های این تحرکات که مهمترین برهه از تحولات در ایران و شرق جهان آن روز پس از مشروطه عثمانی و دمای روسیه است، برای تشخیص و تعیین جایگاه کرمانشاه و کرمانشاهیان در نهضت مشروطیت با اکران مستند سرپتی در کرمانشاه در مراکزی چون پژوهشکده دانشگاه رازی و سایر مراکز علمی و تحقیقاتی استان مورد توجه قرار گیرد تا ابهامات زدوده شود و راستی ها از غبار بی اعتنایی ها نمایان گردد و آیندگان پیشینه فراموش شده پدران خود را به یادآورند. ان شاالله
نظر شما