خبرگزاری کردپرس _ یکی از وجوه متمایز گویشهای کردی باشوری، قابلیت منحصر بفرد طنزسُرایی است. تاریخ ادبیات کردی در این جغرافیا چنین گواهی میدهد که «نظمهای طنز» بخش قابل توجه و بدون انکار متونی است که در سطوح مختلف جامعهی کردی به عنوان یک «سُنت ادبی» مورد توجه عام بوده است.
این گونه افراد در بافتهای جامعه ایلی همواره مورد توجه بودهاند و هر حادثه تلخ یا شیرینی، میتوانسته چشمهی خوش زبانیهای آنان را به جوش و خروش بیندازد و مخاطبان بسیاری بی صبرانه از چنین نظمهایی استقبال میکردند. برخی از آن نظمها بر سر زبانها میافتاد و برای سالها و بلکه بیشتر در بستر فرهنگ و ادب شفاهی کوردی سینه به سینه نقل میشدند.
امروزه حتی با توجه به رشد تکنولوژی و نوجویی شاعران باشناسنامه در گسترهی چنین زبانی، این سنت ادبی همچنان به حیات خود در حاشیه ادامه میدهد. کافی است سری به فضاهایی بومیتر بیندازیم تا نمونههایی از چنین انسانهای خوش ذوقی را بیابیم.
این جریانِ نظمهای طنز، شاخه های متعددی یافت که بخشی از آن به ادبیات رسمی کردی در کرمانشاه ورود کرد. به عنوان نمونه می توان به شعر «قهن کرماشان» تمکین کرماشانی اشاره کرد. پس از وی شامی کرماشانی نیز چنین روندی را پی گرفت و شعرهای معروفی از او در کتاب «چهپگه گوڵ» به یادگار ماند و امروزه در خاطر بسیاری از مردم نقش بسته است. از او «کرانشینی»، «ڕۊن نهوانی» و... زبانزد عام و خاص است. چنین آثاری اوج اعتبار چنین سُنتی به حساب میآید و پس از شامی، کسی نتوانست به چنین سطحی برسد.
این گونه آثار به خطا «شعر» نام گرفته اند. اگر چه در آثار طنز شامی رگههایی قوی از شعر را میتوان یافت، اما در حقیقت اکثر آثاری که با چنین رویکردی سروده شده اند، نظمهایی هستند که در آن، بیشتر به مشکلات اجتماعی مردم توجه شده است. آن هم گاهی با حلاوتی ویژه که مردم با شنیدن آن، هم بخش تلخ ماجرا را به یاد میآورند و هم با سِحر زبان شاعر، لبخندی بر لبهایشان ولو موقت مینشیند تا مرهمی بر درد و رنج جامعه باشد.
چنین سُنتی در سطح معیار ادبیات بویژه با جریانسازی نوین ادبیات کردی در کرمانشاه به حاشیه رفته است. اما هنوز در برخی از فضاهای فرهنگ سنتی میتوانیم شاهد حضور چنین نظم پردازانی در سطحی متوسط باشیم. یکی از این چهرهها «پرویز اعراضی» معروف به «آمیرزای شاعر» است. آمیرزا آخرین روزها و سالهای عمرش را در دورهی سوشال مدیا به پایان رساند. مردی که با چند برنامه از شبکه استانی کرمانشاه در بین مردم مطرح شده بود، بعدها آثارش در نشریاتی مثل باختر به دست مشتاقان «نظمهای نقدمحور» رسید و برای نسلی از مخاطبان تلویزیون استانی، ردی از خاطره به جا گذاشت.
کتابی از او منتشر نشده و یا لااقل من ندیده ام. اما بخشی از نظم هایش در فضاهای مجازی وجود دارد و می تواند مرجعی برای قضاوت اهل قلم باشد. او در زمانی از چنین سُنت ادبی شیرینی استفاده کرد که مردم غالباً تغییر ذائقه داده و به سمت جریانهای تازهتری رفته بودند و به همین دلیل، جز طیفی از عام جامعه، مخاطبانی جدی نیافت.
بدون شک نگاه امروز طالبان ادبیات به هر سمتی باشد، زنده یاد پرویز اعراضی نامی قابل احترام در ادبیات سنتی کرمانشاه خواهد ماند. روانش شاد و یادش گرامی باد
نظر شما