خبرگزاری کردپرس _ رضاشاه (پهلوی دوم) ۵ سال پس از سقوط دولت مصدق و ۲ سال بعد از تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک)، سرشار از غرور در باغ بزرگ نیاوران، بالاتر از عمارت صاحبقرانیهٔ ناصرالدین شاه و در کنار کوشک احمد شاهی اقدام به ساخت کاخ نیاوران بر ویرانه های کاخ فتحعلی شاه قاجار نمود اما ۹ سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۶ موفق شد همراه خانواده در آن ساکن شود و طرفه تر آنکه  این سُکنا و سکونت هم تنها ۱۱ سال دوام آورد و به قولِ «سیف فرغانی » باد زمانه که پیش از این شمع های بسیاری را خاموش کرده بود بر چراغدانِ پهلوی نیز وزیدن گرفت؛

بادی که در زمانه بسی شمع ها بکُشت
هم بر چراغدانِ شما نیز بگذرد

تغییر معادلات جهانی و تقلبِ اوضاع داخلی در سال ۵۷ او (شاه) و افراد خانواده اش را مجبور کرد تا از استراحتگاه نیم روزی مشرف به باغ، سالن سینما و اجرای نمایش های خصوصی، اتاق های ویژهٔ فرزندان و ندیمه هایشان، تابلوهای نقاشی و فرش های نفیس و هدایای گرانبهای سَران کشورها و … بگذرند و بگذارند تا گردش ایام کاخ موزهٔ نیاورانش کند و درب هایش را بر همگان بگشاید.

اولین نگاهم به مجموعهٔ نیاوران به سالهای نخستین پس از انقلاب و هنگامهٔ۵۷ و دوران دانشجویی و ابتدای تدریس برمی گردد و هیچ فکر نمی کردم در بهمن ماه۱۴۰۲ و در دوران بازنشستگی هم فرصتی و نگاهی دیگر را تجربه کنم!

چنانکه گفته اند: «برخورد ما با رویدادهای تاریخی در طول زمان متفاوت می شود، یعنی ما می توانیم به سراغ ارزیابی های خوش یا ناخوش در طول زمان برویم»

مولانا در دفتر چهارم مثنوی در ابیاتی هم سویی برداشت ها را با اوضاع درونی(شخصی) و بیرونی (پیرامونی) تبیین می کند و در واقع بر آن مُهر تأیید می نهد؛

چون تو جزو عالَمی هر چون بُوی
کلّ را بر وصف خود بینی سوی
گر تو باشی تنگ دل از ملحمه
تنگ بینی جمله دنیا را همه
وَر تو خوش باشی به کام دوستان
این جهان بنمایدت چون گلستان
ای بسا کس رفته تا شام وعراق
او ندیده هیچ جز کفر و نفاق
وی بسا کس رفته تا هند و هری
او ندیده جز مگر بیع و شِری

در آن سالهای شور محور و تَب و تاب پرور، نه تنها زرق و برق کاخ که تنهٔ درختان سر سبز باغ و خشت های خاموش دیوارها برایمان نماد هایی بودند که نشان از اختلاف طبقاتی و وابستگی به سرمایه داری (امپریالیسم جهانی ) داشتند. همه از غرب و غربزدگی نالان و نگران بودند و سرود ساده زیستی و ستایش از فرودستان زمزمهٔ لب های خاص و عام بود. اما اینک و قریب چهل سال بعد از آن روزها با ورود به محوطهٔ نیاوران اولین احساسم لذت بردن از طراوت فضا و دیدن باقی ماندهٔ برف ها درپای درختان بود در تهرانی آلوده و نَفَس گیر، گویی نشستن بر روی لبهٔ حوض محوطه دلرباتر از بازدید کاخ است. زمزمه های نیما را به یاد می آورم؛

از پس پنجاه و اندی ز عُمر
نعره بر می آیدم از هر رَگی
کاش بودم دور از هر کسی
چادری و گوسفندی و سَگی

اما در میانهٔ این جدال درونی  تابلوی به طرف کتابخانه اختصاصی ( که در دیدارِ دورِ پیشین) ندیده بودم مرا به سوی خود کشید، کتابخانهٔ شخصی فرح دیبا (همسر شاه ) با بیش از بیست هزار جلد کتاب و آثار هنری و تابلوهای نقاشی، در این مجموعه که چندان هم پر عبور نیست، کتاب های اهدایی سران کشورها و بعضی از نویسندگان مشهور مانند؛ پروین اعتصامی، جان اف کندی، والت دیزنی و جواهر لعل نهرو نگهداری می شوند. اما آنچه براستی شور را تحریک و به درستی شعور را نواخت و باعث نگارش این نوشته گردید، خودنمایی و گردن فرازی کتاب «الوسیله فی شرح الفضیله» تألیف مرحوم ماموستا عبدالکریم مدرس در یکی از قفسه های کتابخانهٔ کاخ نیاوران بود. این کتاب چنانکه می دانیم و به قول معروف؛ نژاد از دو کس دارد این نیک پَی

منظومهٔ عربی الفضیله در اصول و علم کلام تألیف ماموستا سیدعبدالرحیم مولوی کُرد است که توسط عالم برجسته و محقق پرکار کُرد، ماموستا عبدالکریم مدرس تحت عنوان الوسیله، تبیین و تشریح شده و در سال۱۹۷۲م. در بغداد به چاپ رسیده است و اینک در شمال تهران، خود چون کاخی بلند از جنس معنا در کتابخانهٔ کاخی از جنس آهن و سنگ چشم در چشم بازدید کنندگان می دوزد و گویی نهیب دانای بزرگ توس را گوش زد می کند و از زبان مولوی و مدرس کُرد می سُراید که؛

پی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزند

باشد تا کاخِ لایزال کلام و پرچم پُر افتخار تحقیق و جستجو در میان جامعه و بویژه نزد بزرگان کُرد زبان مستدام و در اهتزاز بماند.