خبرگزاری کردپرس _ 

در این نوبتکدهٔ صورت پرستی
زَنَد هرکس به نوبت کوس هستی (جامی)

امروز ۱۴ مرداد است. ۱۱۷ سال پیش در ۱۴ مرداد سال ۱۲۸۵ ه.خ مظفرالدین شاه اعلامیه تشکیل مجلس شورای ملی را امضا کرد و ۵ روز پس از آن درگذشت. اولین مجلس شورای ملی در ۲۷ جمادی الثانی ۱۳۲۴ه.ق در مدرسه نظامیه گشایش یافت.

محمد علی شاه که اقتدار سلطنت را از دست رفته می دید، با بسیج مستخدمان، لوطی های مسلح، کارگران ساده، استر داران و شتر داران، فراشان و سرایداران دربار، اوباشان سنگلج و چاله میدان و دینداران عامی اجتماع میدان توپخانه را در تهران سامان داد.

در این اجتماع بود که یکی از مشروطه خواهان (جوانی عنایت الله نام ) به دست سلطنت طلبان افتاد، نخست او را با تیر زدند، سپس شخصی جلو آمد و گفت: ای حضرات مسلمانان، شاهد باشید و در نزد جدم در قیامت شهادت دهید که من در راه دین، اول کسی هستم که چشم مشروطه طلبان را بیرون آوردم. مردم شعار می دادند: ما دین نبی خواهیم مشروطه نمی خواهیم.

از سوی دیگر، سید جمال الدین اصفهانی ( از واعظان سرشناس مشروطه خواه) منبر می رفت و می گفت: «ایها الناس، هیچ چیز مملکت شما را آباد نمی کند مگر متابعت قانون. مگر ملاحظه قانون.مگر حفظ قانون. مگر احترام قانون. مگر اجرای قانون و بازهم قانون و ایضاً قانون …. معنی معصیت یعنی خلاف قانون. عمل کردن به دین یعنی قانون. مذهب یعنی قانون. آقا جانم قانون. قانون …. (کاتوزیان، محمدعلی همایون. تضاد دولت و ملت)

اما نگاه از ورای عینک های گِرد و ته استکانی ایرج میرزا شاعر دوره مشروطیت (۱۳۰۴-۱۲۵۲ه.خ) به قانون هم شایان توجه است؛ به باور او، قانون (آنچه مشروطه می خواست) یعنی نان یا همان معاش و به تعبیری ظریف نان را بالاتر از قانون می نشاند و می گوید:

تهی دستان گرفتار معاشند
برای شامِ شب اندر تلاشند
از آن گویند گاهی لفظ قانون
که حرف آخر قانون بود نون

به هر روی و رای، مشروطه به مثابه نهضت یا به تعبیری انقلاب ناکام یا ناتمام نقطه عطفی شایسته تامل در تاریخ ایران بود. فاعتبروا یا اولی الابصار. به قول مولانا؛

بشنو اکنون صورت افسانه را
لیک خود از کَه جدا کن دانه را